ভাৰতীয় দণ্ডবিধি (Indian Penal Code)কে ধৰি তিনিখন নতুন অপৰাধ আইন (Three new criminal laws) সোমবাৰৰ পৰা সমগ্ৰ দেশতে বলৱৎ হৈছে (enforced in the country)। বিৰোধীৰ তীব্ৰ আপত্তি সত্ত্বেও নৰেন্দ্ৰ মোডী চৰকাৰে এই তিনিখন আইন কাৰ্যকৰী কৰিছে। ১ জুলাইৰ পৰা ব্ৰিটিছ যুগত সৃষ্টি হোৱা নিয়ম ভাৰতীয় আইন ব্যৱস্থাৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে মচি পেলোৱা হ’ব। তাৰ পৰিৱৰ্তে স্বাধীনতাৰ ৭৫ বছৰ অতিক্ৰম কৰা ভাৰতৰ নতুন আইনখনে স্থান ল’ব। কেন্দ্রই দাবী কৰিছে যে আইনখনে ইমান দিনে শাস্তিৰ কথা কৈ আহিছে৷ এইবাৰ নতুন আইনখনৰ জৰিয়তে সাধাৰণ মানুহে ন্যায় পায় বুলি থকা ধাৰণাটো উন্মোচিত হৈছে।
উল্লেখ্য, ১৮৬০ চনত সৃষ্টি হোৱা ‘ইণ্ডিয়ান পেনেল কোড’ৰ (ভাৰতীয় দণ্ডবিধি) ঠাইত ‘ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতা’ গঠন কৰা হয়। ১৮৯৮ চনৰ ‘ক্ৰিমিনেল প্ৰচিডিঅ’ৰ এক্ট’ৰ ঠাইত ভাৰতীয় নাগৰিক সুৰক্ষা সংহিতা আৰু ১৮৭২ চনৰ ‘ইণ্ডিয়ান এভিডেন্স এক্ট’ৰ ঠাইত ভাৰতীয় প্ৰমাণ আইন প্ৰণয়ন কৰা হৈছে।
নতুন আইনখনত কি কি অপৰাধ আৰু তাৰ শাস্তি হিচাপে কি কোৱা হৈছে সেই বিষয়ে এই মুহূৰ্তত বহুতে বিমোৰত পৰিছে। জানিব পৰা মতে ন্যায় সংহিতাত ২০টা নতুন অপৰাধ চিনাক্ত কৰা হৈছে। আৰু ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ ১৯টা বিধান ন্যায় সংহিতাৰ পৰা বাদ দিয়া হৈছে। একে সময়তে ৩৩টা অপৰাধৰ বাবে কাৰাদণ্ডৰ ম্যাদ বৃদ্ধি কৰা হয়। পূৰ্বৰ তুলনাত ৮৩টা অপৰাধৰ শাস্তিও বৃদ্ধি পাইছে। আকৌ ২৩টা এনে অপৰাধ চিনাক্ত কৰা হৈছে, যাৰ বাবে ন্যায় সংহিতাত বাধ্যতামূলক ন্যূনতম শাস্তিৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছে।
নতুন আইনখনে হত্যা, আত্মহত্যাত প্ৰৰোচিত কৰা, আক্ৰমণ, গুৰুতৰ আঘাত আদি অপৰাধৰ বাবে ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ বৰ্তমানৰ বিধানসমূহ ধৰি ৰাখিছে। ইয়াৰ বাহিৰেও সংগঠিত অপৰাধ, সন্ত্ৰাসবাদ, গণহত্যাৰ দৰে অপৰাধ এই গোচৰত নতুনকৈ সংযোজন কৰা হৈছে।
নতুন আইনখনে মহিলাৰ সুৰক্ষা আৰু মহিলাৰ বিৰুদ্ধে বিভিন্ন অপৰাধৰ ক্ষেত্ৰত অধিক কঠোৰ কৰি তুলিছে। নতুন আইনৰ অধীনত ১৮ বছৰৰ তলৰ নাবালিকাক ধৰ্ষণ কৰিলে মৃত্যুদণ্ড বা যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ডৰ শাস্তি হ’ব। দলবদ্ধ ধৰ্ষণৰ ক্ষেত্ৰত ন্যূনতম ২০ বছৰৰ যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ডৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছে। যৌন হিংসাৰ ক্ষেত্ৰত ভুক্তভোগীৰ বক্তব্য তেওঁৰ ঘৰত লোৱা হ’ব। এগৰাকী মহিলা দণ্ডাধীশৰ আগত বক্তব্য ৰেকৰ্ডিং কৰাটোও ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতাত নিৰ্ধাৰিত। বিবাহ বা আন প্ৰতিশ্ৰুতিৰে মহিলাৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰা অপৰাধৰ বাবে ১০ বছৰৰ শাস্তিৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে।
নতুন আইনখনে চুৰি, ডকাইতি, প্ৰতাৰণা আদি অপৰাধৰ বাবে ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ বৰ্তমানৰ বিধানসমূহ ধৰি ৰাখিছে। ইয়াৰ উপৰি এই ক্ষেত্ৰত চাইবাৰ অপৰাধ আৰু আৰ্থিক জালিয়াতিৰ দৰে নতুন অপৰাধ সংযোজন কৰা হৈছে। এতিয়ালৈকে দেশত গণহত্যাৰ ক্ষেত্ৰত কোনো সুকীয়া আইন নাছিল। এইবাৰ এনে অপৰাধত কাৰোবাৰ মৃত্যু হ’লে মৃত্যুদণ্ডৰ শাস্তি বিহা হৈছে। ইয়াৰ উপৰি পৰিৱেশ প্ৰদূষণ আৰু মানৱ সৰবৰাহৰ দৰে অপৰাধ ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ অধীনত অনা হৈছে। তাৰ বাবে এই আইনত সুকীয়া বিধান আছে। আনকি মহিলাৰ হাৰ বা মোবাইল ডকাইতিৰ দৰে ঘটনাৰ মোকাবিলা কৰিবলৈও সুকীয়া আইন আছে।
ভাৰতীয় দণ্ডবিধি আইনত দেশদ্ৰোহৰ দৰে অপৰাধ বাদ দিয়া হৈছে। কিন্তু ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে ভাৰতৰ সাৰ্বভৌমত্ব, ঐক্য আৰু অখণ্ডতাক বিপদত পেলোৱাটো অপৰাধ বুলি গণ্য কৰা হ’ব। নতুন আইনখনত সেই অপৰাধসমূহৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট শাস্তিৰ ব্যৱস্থাও কৰা হৈছে।
কেৱল ন্যায় সংহিতাই নহয়, ভাৰতীয় নাগৰিক সুৰক্ষা সংহিতাও সোমবাৰৰ পৰা সমগ্ৰ দেশতে প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছে। নতুন আইনখন কিছুমান দিশত ফৌজদাৰী আইনৰ পৰা পৃথক। কেইবাটাও নিয়মৰ পৰিৱৰ্তনো হৈছে। কিছুমান দফা বাতিল কৰা হৈছে, কিছুমান সংশোধন কৰা হৈছে। নতুন আইনখনে অভিযুক্তৰ অধিকাৰ সুদৃঢ় কৰিব বিচাৰিছে। অভিযুক্তৰ নিজৰ পছন্দৰ অধিবক্তা বাছনি কৰাৰ অধিকাৰ থাকিব।
একেদৰে নতুন ‘ভাৰতীয় প্ৰমাণ আইন’ বহু নতুন নিয়মৰ সৈতে কাৰ্যকৰী হয়। অপৰাধৰ প্ৰমাণ সংগ্ৰহৰ বাবে ভিডিঅ’ ৰেকৰ্ডিং বাধ্যতামূলক কৰা হৈছে। ভিডিঅ’ প্ৰমাণ জব্দ কৰাৰ ৪৮ ঘণ্টাৰ ভিতৰত নিম্ন আদালতত দাখিল কৰিবলৈও কোৱা হৈছে। নতুন আইনখনত লগতে উল্লেখ আছে যে যদি অনলাইনযোগে অভিযোগ দাখিল কৰা হয়, তেন্তে সংশ্লিষ্ট থানাত তিনিদিনৰ ভিতৰত এফআইআৰ স্বাক্ষৰ নকৰিলে সেয়া গ্ৰহণ কৰা নহ’ব।