উচ্চতম ন্যায়ালয়ে লোকসভা নিৰ্বাচনৰ (Loksabha Election) পূৰ্বে সকলো ভোটকেন্দ্ৰত ভিভিপেট নথি ইভিএমৰ ফলাফলৰ সৈতে মিলাবলৈ বিচাৰি কৰা আবেদন খাৰিজ কৰে। ন্যায়াধীশ সঞ্জীৱ খান্না আৰু দীপাংকৰ দত্তৰ বিচাৰপীঠে ভিভিপেট প্ৰণালীৰ জৰিয়তে কাগজৰ শ্লিপ আৰু ইলেক্ট্ৰনিক ভোটিং মেচিনৰ (ইভিএম) জৰিয়তে লাভ কৰা ভোটৰ ফলাফলৰ ক্ৰছ-ভেৰিফিকেচন বিচাৰি কৰা আবেদনৰ শুনানিৰ পিছত এই নিৰ্দেশ প্ৰদান কৰে।
বিচাৰপীঠে অৱশ্যে কয় যে এক নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণৰ ‘মাচুল’ জমা কৰি নিৰ্বাচনৰ ফলাফল ঘোষণা কৰাৰ সাত দিন পিছত ভিভিপেট শ্লিপ গণনাৰ বাবে অনুৰোধ দাখিল কৰিব পাৰি।
নিৰ্বাচন আয়োগে পূৰ্বতে সমগ্ৰ দেশৰ ১০০ শতাংশ বুথত ইভিএম ফলাফলৰ সৈতে ভিভিপেট কাগজ মিলোৱাৰ দাবীৰ বিৰোধিতা কৰিছিল। তেওঁলোকে কৈছিল যে যদি সকলো বুথত ভিভিপেট কাগজ-পত্ৰ ইভিএমৰ সৈতে মিলাব লগা হয়, বেলট পেপাৰৰ বাবে নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়া পুনৰ বিলম্বিত হ’ব। বুধবাৰে গোচৰটোৰ শুনানিৰ সময়ত উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ বিচাৰপীঠেও আয়োগৰ সুৰত একে বক্তব্য ৰাখে। শীৰ্ষ ন্যায়ালয়ে কয় যে ই নিৰ্বাচন নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব নোৱাৰে। ই নিৰ্বাচন আয়োগৰ দৰে সাংবিধানিক সংস্থাৰ কাম-কাজত হস্তক্ষেপ কৰিব নোৱাৰে। উক্ত পৰ্যৱেক্ষণৰ সৈতে সংগতি ৰাখি শুকুৰবাৰে এই ৰায় ঘোষণা কৰে আদালতে।
উল্লেখযোগ্য যে ভোটাৰসকলে ভিভিপেট শ্লিপৰ জৰিয়তে তেওঁলোকে ইভিএমত তেওঁলোকৰ পছন্দৰ প্ৰাৰ্থীক ভোট দিছেনে নাই সেয়া নিৰীক্ষণ কৰাৰ সুযোগ পাইছে। কিন্তু নিৰ্বাচনী সংস্কাৰৰ ওপৰত কাম কৰা এছ’চিয়েচন ফৰ ডেমক্ৰেটিক ৰিফৰ্মছে (এডিআৰ) অভিযোগ কৰিছে যে যদিও প্ৰতিখন বিধানসভাত ২০০ টা ভিভিপেট যন্ত্ৰ আছে, পাঁচটাতকৈ অধিক গণনা কৰা নহয়। উচ্চতম ন্যায়ালয়ত আবেদনকাৰীৰ হৈ হাজিৰ হোৱা এডিআৰৰ অধিবক্তা নিজাম পাশাই যোৱা সপ্তাহত কৈছিল যে ভোটাৰসকলক ভিভিপেট শ্লিপ সংগ্ৰহ কৰিবলৈ আৰু সেইবোৰ বেলট বাকচত ৰাখিবলৈ অনুমতি দিয়া উচিত। প্ৰৱঞ্চনাৰ সম্ভাৱনা প্ৰতিহত কৰিবলৈ প্ৰতিটো ভিভিপেট শ্লিপ গণনা কৰিব লাগে বুলিও যুক্তি দাঙি ধৰে।
এনজিঅ’টোৰ হৈ উপস্থিত থকা অধিবক্তা প্ৰশান্ত ভূষণে আদালতক কয় যে বেছিভাগ ইউৰোপীয় দেশে ইভিএমৰ পৰিৱৰ্তে বেলট ব্যৱহাৰ কৰা আৰম্ভ কৰিছে। সেয়েহে ভাৰতত সেই প্ৰক্ৰিয়ালৈ ঘূৰি যাব পাৰে বা ভোটাৰসকলক ভিভিপেট শ্লিপ দিব পাৰি। তেওঁলোকে ইয়াক ভোটবাকচত ৰাখিব। ন্যায়াধীশ খান্নাই অৱশ্যে প্ৰশ্ন কৰে যে এই ব্যৱস্থাই ভোটাৰৰ পছন্দৰ গোপনীয়তাৰ গণতান্ত্ৰিক অধিকাৰ বজাই ৰাখিবনে?
উল্লেখযোগ্য যে ইভিএমত ভোটদান কৰাৰ পিছত ভিভিপেটে দেখুৱায় যে ভোটটো সঠিক স্থানত পৰিছেনে নাই। ভোটদানৰ সাত ছেকেণ্ডৰ ভিতৰতে প্ৰাৰ্থীৰ নাম আৰু চিহ্ন থকা এখন কাকত যন্ত্ৰৰ পৰা ওলাই আহে। কিন্তু সেই কাকতখন প্ৰাৰ্থীৰ ওচৰলৈ নাযায়। এটা পাত্ৰত সংৰক্ষণ কৰা হয়। এতিয়ালৈকে নিয়মটো আছিল প্ৰতিটো অঞ্চলৰ পৰা যিকোনো পাঁচটা বুথ বাছনি কৰা আৰু ভিভিপেট কাগজ গণনা কৰি ইভিএমৰ সৈতে মিলোৱা। বিৰোধী দল আৰু বিভিন্ন নাগৰিক আৰু গণতান্ত্ৰিক অধিকাৰ সংগঠনে দাবী কৰিছিল যে প্ৰণালীটো ১০০ শতাংশ বুথত প্ৰৱৰ্তন কৰিব লাগে।
বুধবাৰে এই সন্দৰ্ভত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে নিৰ্বাচন আয়োগক চাৰিটা প্ৰশ্ন কৰে :
১. সকলো ভিভিপেটত মাইক্ৰ’কণ্ট্ৰোলাৰ স্থাপন কৰা হৈছেনে নাই?
২. এই মাইক্ৰ’কণ্ট্ৰোলাৰটো এবাৰতে প্ৰ’গ্ৰাম কৰিব পাৰিনে?
৩. নিৰ্বাচন আয়োগৰ কিমানটা চিহ্ন লোডিং ইউনিট আছে?
৪. নিৰ্বাচনী শপতনামা দাখিল কৰাৰ সময় হৈছে ৩০ দিন। সকলো ৰেকৰ্ড ৪৫ দিনৰ বাবে সংৰক্ষণ কৰা হয়। এই ভ্ৰমটো সংশোধন কৰাটো প্ৰয়োজনীয় নেকি।
“আমি এই উত্তৰবোৰ জানিব পাৰিলে, সঠিক ৰায় প্ৰদান কৰিবলৈ আমাৰ ওচৰত সকলো তথ্য থাকিব।” বিচাৰপীঠে কয়। অৱশেষত শুকুৰবাৰে এই সন্দৰ্ভত সঠিক ৰায় আহে।